Duygusal zeka kişinin kendi duygularını ve başkalarının duygularını anlama ve yönetebilme yeteneği demektir. İnsanlara bilinçli kararlar vermede, zorlukları aşmalarında ve güçlü ilişkiler kurmalarında yardımcı olur.
Duygusal zekası güçlü olan insanlara örnek olarak büyüleyici ve duygu yüklü ürün sunumlarıyla tanınan merhum Apple CEO’su Steve Jobs’tur. Ürün lansmanları için katılımcılarla güçlü bir duygusal bağ kurmasını sağlayacak heyecan ve beklenti oluşturdu. Jobs, insanların duyguları harekete geçirerek, satışları artırdı ve şirketi teknoloji endüstrisinde bir lider haline getirdi. Duyguların gücünden faydalanarak Apple’ın ürünlerine ilgi ve heyecan uyandırmayı başardı.
Bu makalede duyguların ticaretteki iyi ve kötü yanlarına odaklanıyoruz. Ticarette duygularınızı nasıl kontrol edeceğinize dair tüyolarımızı da burada bulabilirsiniz.
Duygusal ticaret nedir?
Mark Minervini, “Ticarette başarının en büyük düşmanı, aklı bulandıran ve zayıf kararlar vermeye yol açan duygusal dalgalanmalardır” diyor.
Duygusal ticaret, tüccarların finans piyasalarında kararlar alırken duyguların rolünü ve etkisini inceler. Tüccarlar, piyasa verilerini nesnel olarak analiz etmek ve bilinçli kararlar vermek yerine piyasada gelişen durumların neden olduğu duygularla kararlar alabilir.
Duygusal ticarette dürtüsel ticaret ve daha çok risk almak gibi bazı olumsuzluklar olsa da %100 kötü değildir. Anlaşıldıklarında ve etkili bir şekilde yönetildiklerinde duygular ticarette çok kullanışlı olabilir.
Duyguların ve ticaretin iyi bir ikili olduğu durumlar
Bazı durumlarda ticarette duygular faydalı olabilir. Dolayısı ile illa duygulardan nasıl kaçınacağınızı öğrenmenize gerek yoktur. Sadece bu duyguları verimli bir şekilde ne zaman ve nasıl kullanacağınızı bilmeniz gerekiyor.
Piyasa trendlerini tanımlamak
Heyecan, şevk ve güven gibi duygular piyasa trendlerini belirlemede ve bilinçli işlemler yapmada yardımcı olabilir. Mesela tüccarlar piyasa trend analizlerinden emin olduklarında harekete geçebilir ancak heyecan da oluşursa analizlerine uygun işlemler yapma olasılıkları daha yüksek olacaktır.
Risk yönetimi
Korku ve açgözlülük gibi duyguları anlayarak ve bunları yöneterek tüccarlar risk yönetimi üzerine daha bilinçli kararlar alabilir ve maliyetli hatalardan kaçınabilir. Korku gibi duygular tüccarların pozisyonlardan erken çıkmasına veya alıması gereken riskleri almamasına neden olabilir.
Baskı altında karar alma
“Savaşın en hararetli anında yani aşırı piyasa baskısı karşısında en önemlisi duygusal disipline sahip olmaktır.”
Martin Schwartz
Çevre ve ortam baskının yüksek olduğunda sabırlı ve dayanıklı olmak tüccarların mantıklı ve bilinçli kararlar almasına yardımcı olur.
Sezgileri geliştirmek
Duygusal zekası güçlü olan bir tüccar, piyasa verileri ulaşmamız olsa bile piyasadaki bir formasyonu tanıyabilir ve içgüdüleriyle işlem yapabilir. Bu içgüdüsel işlemler, başarılı olabilir ve tüccarlara piyasa trendlerinin önünde olma fırsatı tanır.
Ticarette duyguları kontrol etmek
Ancak duygulara aşırı güvenirseniz, fevri ve kötü düşünülmüş işlemler yapıp büyük kayıplar yaşayabilirsiniz. Dolayısı ile duygulardan en iyi şekilde yararlanmak için faydalar ve riskler arasında denge kurmalısınız. Duygularınız kontrolden çıktıklarında ticarette duyguların üstesinden nasıl gelineceğini bilmeniz de oldukça önemlidir.
İşte sana yardımcı olacak bazı teknikler:
- Hislerinizden bağımsız olarak sağlam bir ticaret planı geliştirin ve ona bağlı kalın
- İlerlemenizi görmek ve duygularınızı anlamak için ticaret günlüğü tutun
- Dürtüsel kararlardan kaçının. Duygularınız yerine mantığa odaklanın
- Yatırımlarınızı çeşitlendirerek risk yönetimi yapın
- Küçük başarılarınızı da kutlayın. Zararlara odaklanmaktansa bu hatalardan ders çıkarın
- Egzersiz yapın ve yeteri kadar uyuyun, fiziksel ve zihinsel sağlığınızla ilgilenin
- Uzun vadeli planlarınızı hatırlayın ve kısa vadeli sonuçlara kapılmayın
Duygular, ticarette önemli bir rol oynar ve karar alma süreçlerinde önemli etkileri olur. Ancak duyguların önyargılar doğurabileceğini ve mantıksız kararlar almanıza neden olabileceğini unutmamalısınız. Veriler ve piyasa analizleri ile rasyonel kararlar almak istiyorsanız, ticarette duyguları yönetmek çok önemlidir.
Kaynaklar:
Trading psychology – overview, impact of biases, how to improve, Corporate Finance Institute
Why you must control your emotions while trading in the stock market, Forbes