Bir çok insanın Facebook aracılığı ile harika şeyler yaptığına dair hikayeler var. Chad adında bir adam, Facebook üzerinden 2.300’den fazla aileye yardım eden ve kâr amacı gütmeyen The Giving Trees adlı organizasyonu kurdu. Tammy, tramvay ile şehir turu firması kapatıldıktan sonra başka bir Facebook kullanıcısından aldığı kamyonda şeker satmaya başladı.Ayrıca Facebook Pazaryeri aracılığı ile niş bir bebek evi girişimi sahibi olan Tania’da bunların arasında. Yani Facebook her yerde ve dünya üzerindeki etkisi ise göz ardı edilemeyecek gibi.
Peki ama Facebook firması nasıl başladı? İnternet dünyasını sonsuza dek değiştirecek bir üniversite deneyi olarak.
Facemash ve TheFacebook
2003 yılında Mark Zuckerberg, Facemash adlı bir web sitesi kurdu. Burada asıl amaç Harvard öğrencilerinin birbirlerini fotoğraflarına göre derecelendirmelerini sağlamaktı. Web sitesi saatler içinde 22.000’den fazla kez görüntülendi ancak kişilerin fotoğrafları izinsiz paylaşıldığı için kısa bir süre içinde kapatıldı.
Bir yıl sonra Zuckerberg, Eduardo Saverin ile TheFacebook adlı başka bir web sitesi oluşturdu. Bu sefer, Dustin Moskovitz (programcı), Andrew McCollum (grafik sanatçısı) ve Chris Hughes (yönetici) katıldı. Birlikte, web sitesini tüm Ivy League okullarını ve Boston bölgesindeki üniversiteleri de dahil edecek şekilde genişlettiler.
Başlangıçta Facebook’un fonlanması
Risk sermayedarları Peter Thiel ve Reid Hoffman, Facebook’un ilk melek yatırımcılarıydı. Accel Partners, Facebook şirket değeri 100.000$’a yakınken 2005 yılında A Serisi yatırım turuna katıldı. B Serisi, Greylock Partners ve Meritech Capital tarafından yönetildi. Ancak Microsoft, şirket değerinin yaklaşık 15 milyar dolar değerinde olduğu Seri C’ye dahil olduğunda her şey değişti.
Facebook ilk kez 2009’da pozitif nakit akışı bildirdi ve ciddi kârlılığa geçiş 2012 yılında oldu. %65 artışla 1 milyar dolara ulaştı.
Satın almalar ile büyüme
Zuckerberg bir keresinde, “Bir kez bile şirket için şirket satın almadık. Mükemmel insanlarca kurulan şirketleri satın alıyoruz”. Ancak tabii ki buna bir kaç istisna yapıldı.
Önemli olan yetenek odaklı satın alımların listesi aşağıdaki gibidir:
- Ağustos 2009: FriendFeed (sosyal medya- haber paylaşımı)
- Şubat 2010: Octazen Solutions (kişileri içe aktarma üzerine yazılım)
- Mart 2011: Beluga (grup mesajlaşma servisi)
- Nisan 2012: Instagram (fotoğraf paylaşım hizmeti)
- Şubat 2014: WhatsApp (anlık mesajlaşma uygulaması)
- Mart 2014: Oculus (VR)
- Mart 2016: MSQRD (AR)
- Eylül 2019: CTRL laboratuvarları (beyin-makine arayüzü)
- Kasım 2020: Kustomer (müşteri deneyimi, hizmet ve destek)
Güncel tartışmalar
Facebook çokca tartışmaya yol açıyor. En ünlü tartışmalardan biri de siyasi danışmanlık şirketi Cambridge Analytica ile bağlantılı bir veri ihlali yapılmasıydı. Sonuç olarak, FTC şirkete rekor bir ceza ödemesi ve veri koruma yaklaşımını yeniden yapılandırması talimatını verdi. Aynı zamanda, Facebook şirket kültürünün “tarikat benzeri” olduğu ve işçilerin iş-yaşam dengesinin korunmadığı gibi nedenlerle gündem oldu.
Eleştiriler ve yasal işlemler Facebook’a zarar verebilir. Ancak Facebook başarısız olmak için oldukça güçlü.
Facebook’un büyümesindeki en önemli adımlar
Facebook’un büyümesindeki aşamaların listesini yapmak mümkün değil, ancak en son ve en önemli olayları paylaşabiliriz:
- Aralık 2004: Platform kullanıcısı sayısının milyona ulaşması
- Eylül 2006: Haber Akışının lansmanı
- Ocak 2007: Facebook’un mobil versiyonu
- Mayıs 2012: Facebook, hisse başına 38$’dan halka arz başlattı
- Ekim 2012: Üye sayısı 1 milyarı aştı
- Mayıs 2013: Facebook Fortune 500’e girdi
- Nisan 2015: 40 milyon aktif küçük işletme sayfası oluşturuldu
- Ocak 2016: Facebook Live’ın lansmanı
- Haziran 2021: 1 trilyon dolarlık zirve piyasa değeri
- Ekim 2021: Facebook, Meta olarak yeniden markalaşıyor
- Haziran 2022: Quest 2 kullanıcıları için Horizon Home’un (çok oyunculu sanal platform) genişletilmesi
2023 itibariyle Facebook şirket değeri 320 milyar dolardır. Bu da onun en büyük ve en başarılı sosyal medya platformu olduğunu göstermektedir.
Peki, Facebook (Meta) için bir sonraki adım ne?
Facebook birkaç yıl önceye göre zor günler geçiriyor. Reklamlar üzerinden büyüme hızı yavaşladı, Metaverse ise sadece bir konsept olmaktan ibaret. İşe alımlar da dondurulmuş durumda. 71.970 çalışanı olan Facebook şirketinin büyüklüğü düşünüldüğünde varılan nokta aslında o kadar da kötü değil. Ancak şirketin büyüme hızını geri kazanması için bazı değişiklikler yapması gerekiyor.
Zuckerberg, “Farklı zorlukların üstesinden gelmek için uzun vadeli bir yol haritamız var” diyor. Bunlardan ilki de metaverse, artırılmış gerçeklik, yapay zeka ve sanal gerçekliğe geçen yıla göre daha az vurgu yapılması. Diğer planlar ise henüz açıklanmadı.
Kaynak:
Facebook Investors, CNBC
List of mergers and acquisitions by Meta Platforms, Wikipedia
Meta settles Cambridge Analytica scandal case for $725m, BBC
FTC Imposes $5 Billion Penalty and Sweeping New Privacy Restrictions on Facebook, Federal Trade Commission